De behandeling van sociale fobie helpt mensen om hun angst voor sociale situaties te verminderen. Een effectieve sociale fobie behandeling bestaat vaak uit cognitieve therapie, exposure in vivo of sociale vaardigheidstraining. In dit artikel lees je alles over de verschillende behandelingen voor sociale fobie en hoe ze kunnen bijdragen aan herstel.
Socialevaardigheidstraining bij behandeling sociale fobie
Socialevaardigheidstraining kan zowel individueel als in een groep plaatsvinden. De behandelingsduur varieert tussen de zeven en vijftien sessies. Eén sessie duurt ongeveer 90 minuten.
Bij socialevaardigheidstraining wordt onderzocht welke vaardigheden de persoon nodig heeft in situaties waarin zij angstig zijn. Onderdelen van deze therapie zijn:
Uitleg over de vaardigheden die de persoon wil leren
Leren door gedrag van de therapeut te kopiëren (modeling) of van anderen cliënten op moment van groepsbehandeling
Rollenspel over het herhalen van gedrag
Huiswerkoefeningen, zoals het uitvoeren van de nieuwe vaardigheden
Het vergroten van zelfvertrouwen speelt bovendien een grote rol om de aangeleerde vaardigheden toe te passen in eigen omgeving.
Taakconcentratietraining als onderdeel van behandeling sociale fobie
Taakconcentratietraining is een effectieve interventie voor mensen die bang zijn om te blozen. De training is het meest effectief bij een individuele behandeling van zeven tot vijftien sessies.
Het doel is dat de persoon oefent met de focus naar buiten richten, op een bezigheid (zoals een gesprek voeren), in plaats van de focus naar binnen richten (op eigen gevoelens en reacties).
Taakconcentratietraining omvat de volgende onderdelen:
Toelichting van de behandeling:
Mensen met sociale fobie richten hun aandacht erg veel op zichzelf – op het lichaam en eigen gedachten – en te weinig op de sociale interacties en de ander. Vaak is het gevolg dat er een vicieuze cirkel ontstaat waar de persoon nog meer op zichzelf gaat letten en steeds negatiever over zichzelf denkt.
Oefenen van aandachtsconcentratie in een sessie:
Hiermee wordt bedoeld dat met heel simpele oefeningen wordt geoefend om de aandacht op een bepaalde opdracht te blijven houden.
Oefenen van aandachtsconcentratie in sociale situaties met oplopende moeilijkheidsgraad:
In dit onderdeel wordt er geoefend met eenvoudige sociale situaties. Er kan bijvoorbeeld worden geoefend worden iemand opbellen. Vervolgens worden de oefeningen steeds iets moeilijker.
Cognitieve therapie
Cognitieve therapie helpt om negatieve gedachten over angstige sociale situaties op te sporen en daarnaast om de gedachten uit te dagen. Dit is een manier om irreële angsten van cliënten bespreekbaar te maken. Samen met de cliënt worden de negatieve gedachten kritisch bekeken. Vervolgens worden positievere en meer realistische gedachten geformuleerd en in sociale situaties getest met gedragsexperimenten.
Onderdelen van cognitieve therapie zijn:
Toelichting van de behandeling:
Aan de hand van algemene voorbeelden wordt het verband tussen gedachten en gevoelens uitgelegd. De therapeut legt uit dat elk persoon automatische gedachten heeft ontwikkeld. Dit betekent dat er gedachten en opvattingen zijn ontwikkeld die zijn ontstaan gedurende het leven en ‘normaal’ zijn geworden. Deze gedachten kunnen realistisch zijn, maar sommige zijn dat niet (meer). Bij de gedachten die veel spanning oproepen, kan het verstandig zijn om te kijken hoe realistisch deze gedachten zijn.
Onderzoeken wat angst oproept:
Er wordt gevraagd om op te schrijven welke dagelijkse situaties moeilijk zijn en welke gedachten daarbij komen kijken voorafgaand, tijdens en achteraf.
Uitdagen wat angst oproept:
Er wordt in gegaan op de betekenis van de gedachten (een voorbeeld is dat iedereen kan zien dat ik onzeker ben) en denkstijlen (bijvoorbeeld dat er wordt van uitgegaan dat het ergste zal plaatsvinden). Vervolgens wordt er besproken wat de kans is dat de gebeurtenis waar je angstig voor bent plaatsvindt, hoe erg de gebeurtenis werkelijk is, welke mogelijkheden heeft de persoon om de gebeurtenis te voorkomen (en waar gaat dat ten koste van) en welke mogelijkheden de persoon heeft om, om te gaan met de ergst mogelijke gebeurtenis.
Meer realistische gedachten in de realiteit toetsen:
In deze fase vinden gedragsexperimenten plaats. Er worden twee voorspellingen gedaan, bijvoorbeeld: “Ik krijg een opmerking over mijn trillende handen als ik met kleingeld betaal.” En: ”Ik krijg van niemand een opmerking als ik met trillende handen kleingeld betaal.” De persoon toetst het experiment en moet deze zien als zinvol en geloofwaardig, zodat de hypothese kan worden bevestigd.
Exposure in vivo
Exposure in vivo betekent ‘blootstelling in het leven.’ In deze therapie wordt er gewerkt met kleine stapjes met oplopende moeilijkheidsgraad om de situaties waar angst aanwezig is steeds meer op te zoeken, om de angst te verminderen. Deze therapie kan individueel of in een groep plaatsvinden. De behandeling heeft normaal gesproken zeven tot vijftien sessies. Individuele sessies duren 45 minuten en groepssessies 90 minuten. Exposure in vivo bestaat uit de volgende onderdelen:
Toelichting van de behandeling:
Ten eerste wordt er besproken dat angst kan ontstaan door een nare ervaring, maar dat vaak een oorzaak moeilijk te achterhalen is. Cruciaal is de vraag waarom de angst aanhoudt. Ook wordt besproken wat het effect is van vermijden van bepaalde situaties en het doel van de therapie: angst verminderen door het opzoeken van situaties met oplopende moeilijkheidsgraad.
Opstellen van opdrachten met oplopende moeilijkheidsgraad:
Ten tweede worden samen met de therapeut gedetailleerd meerdere situaties besproken om te kijken wat angst oproept en welke situaties de persoon vermijdt. Het is belangrijk vast te stellen wat een bepaalde situatie moeilijk maakt. Voorbeelden van aspecten die een situatie moeilijk kan maken: de hoeveelheid mensen die aanwezig is, kenmerken van die mensen (vrouwen, mannen, leeftijd, aantrekkelijk, zwijgend etc.), bepaalde onderwerpen (persoonlijk, zakelijk) of bepaalde plaatsen (midden in een groep, in fel daglicht). Aan de hand hiervan wordt een lijst gemaakt met opdrachten in oplopende moeilijkheidsgraad.
Oefenen, nabespreken en nieuwe oefeningen:
Tot slot worden in de sessies opdrachten besproken die moeten worden geoefend in de komende week (Visser & Scholing, 2004).
Literatuur
Glitter, V. (2021). Cover Your Face With Your Hands Hide [Afbeelding]. Geraadpleegd op 28 maart 2025 van, https://pixabay.com/photos/cover-your- face-with-your-hands-hide-6599125/
Leer Vrij Leven (2022, 9 december). Sociale angst, hoe kom je er van af? (sociale angststoornis of sociale fobie) [Video]. Youtube. Geraadpleegd op 18 juni 2025, van https://www.youtube.com/watch?v=8s2e_7u77-U
Peroff, A. (2020). Man Portrait Profile Concerned [Afbeelding]. Geraadpleegd op 28 maart 2025, van https://pixabay.com/photos/man-portrait-profile- concerned-5604398/
Psych2Go Nederlands (2023, 6 oktober). 8 Tekens van Sociale Angst [Video]. Youtube. Geraadpleegd op 18 juni 2025, van https://www.youtube.com/watch?v=5Q-bUOTrNEk
SnapwireSnaps. (2015). Man Work Desk Business Person [Afbeelding]. Geraadpleegd op 28 maart 2025, van https://pixabay.com/photos/man-work- desk-business-person-597178/
Visser, S., & Scholing, A. (2004). Psychotherapeutische behandelmogelijkheden bij sociale fobie. Bijblijven, 20(8), 303–310. https://doi.org/10.1007/bf03059799
Vikkibilan. (2023). Woman Young Flowers Spring Boom [Afbeelding]. Geraadpleegd op 28 maart 2025 van, https://pixabay.com/photos/woman-young-flowers- spring-bloom-8431035/